کارتیه، ژاک (۱۴۹۱م ـ۱۵۵۷)
کارْتیِه، ژاک (۱۴۹۱م ـ۱۵۵۷)(Cartier, Jacques)
سیاح و دریانورد فرانسوی، کاشف رود سنت لارنس[۱]. فرانسوای اول[۲] پادشاه فرانسه او را در رأس هیئتی مأمور کشف گذرگاه شمال غرب[۳] به چین کرد. سفرش را با دو کشتی از سن مالو در آوریل ۱۵۳۴ آغاز کرد. پس از بیست روز نیوفاندلند[۴] را دید و با عبور از تنگۀ جزیرۀ بل[۵]، بین نیوفاندلند و لابرادور[۶]، در سمت جنوب در امتداد ساحل غربی نیوفاندلند پیش رفت و سراسر خلیج سنت لارنس را دور زد. در این سفر دریایی، جزیرۀ پرنس ادوارد[۷] و خشکی نیوبرونسویک[۸] را درنوردید و وارد خلیج شالور[۹] شد و آن را نام‌گذاری کرد و در شبه‌جزیرۀ گاسپه[۱۰] از کشتی پیاده شد و از مَصب رود سنت لارنس گذشت. بیشتر مستعمرات فرانسه در کانادا حاصل اکتشاف‌های اوست. به دستور فرانسوای اول عازم کانادا شد (۱۵۳۵). از جزیرۀ بل گذشت و تا رود سنت لارنس تا محل کنونی شهر کِبِک[۱۱] پیش رفت و این‌بار آن را نام‌گذاری کرد. سپس از تپه‌های مشرف بر رود اوتاوا[۱۲] و لاشین راپیدز[۱۳] بالا رفت و این تپه‌ها را مونترال نامید که شهر مونترال نامش را از آن گرفته است. در راه بازگشت از جنوب نیوفاندلند عبور کرد و برای نخستین‌بار از جایی گذشت که اکنون تنگۀ کابوت[۱۴] نام دارد. در ۱۵۴۱، سومین سفر دریایی خود را برای تأسیس مستعمره در کانادا آغاز کرد، اما موفق نشد و سال بعد به فرانسه بازگشت و در سن- مالو سفرنامه‌اش را نوشت که در ۱۵۴۵ انتشار یافت.