بربط
بَربَط
(یا: عود) سازی از خانوادۀ سازهای زهی مضرابی. این ساز دارای کاسۀ طنینی بزرگی است که سینۀ مرغابی را تداعی می‌کند و احتمالاً نام «بربط» برگرفته از همین شکل خاص است. بر روی دهانۀ وسیع کاسۀ طنینی، صفحه‌ای چوبی قرار دارد که دارای سه شبکۀ جدا از هم است. دستۀ آن نسبتاً کوتاه است و بر روی آن هیچ دستانی بسته نمی‌شود. سرپنجه، که محل استقرار گوشی‌هاست، به‌سمت عقب متمایل است. این ساز دَه وتر (۲+۲+۲+۲+۲) و دَه گوشی دارد و در واقع دارای پنج ردیف وتر مضاعف است. هر ردیف متشکل از دو وتر است که به‌صورت هم‌صدا کوک می‌شوند. گاه در منطقۀ بم این ساز یک ردیف وتر مضاعف کشیده می‌شود و این عمل گاه در منطقۀ زیر صورت می‌گیرد. در چنین وضعیتی بربط شش ردیف وتر دارد. وترهای اضافه به‌منزلۀ واخوان کاربرد دارند و معمولاً روی آن‌ها انگشت‌گذاری نمی‌شود. وترهای مضاعف ردیف پنجم نیز غالباً به‌منزلۀ واخوان استفاده می‌شوند. وسعت صوتی این ساز دو اکتاو است. نوازندگان ویرتوئوزیته در تک‌نوازی‌ها معمولاً این وسعت را در منطقۀ زیر، گسترش می‌دهند. این ساز با مضرابی از جنس پَرِ کرکس یا پلاستیک انعطاف‌پذیر نواخته می‌شود. نسبت میان وترها فاصلۀ چهارم درست است؛ البته، به‌استثنای وترهای مضاعفِ ردیف چهارم و پنجم که فاصلۀ دوم بزرگ است. ابراهیم قنبری‌مهر، طراح و سازندۀ انواع سازها، بر این عقیده است که بربط فارسی از عود عربی ظریف‌تر، باریک‌تر و کوچک‌تر است و بر همین اساس، بربط‌هایی طراحی کرده و ساخته است. بربط‌های جدید دارای دسته‌ای بلند، کاسۀ کم‌حجم‌تر و صدای ظریف‌ترند که با زیباشناسی موسیقی ایرانی سازگارتر است.