کرس، جزیره
| کرس، جزیره | |
|---|---|
| کشور | فرانسه |
| نام فارسی | کُرْس |
| نام لاتین | Corsica |
| جمعیت | 355,528 نفر (۲۰۲۴) |
| موقعیت | شمال ساردنی |
| مرکز | آژاکسیو |
| مساحت | ۸,۷۰۰ کیلومتر مربع |
| تولیدات و صنایع مهم | زیتون و روغن زیتون؛ گردشگری |
کُرْس، جزیره (Corsica)
(یا: کورسیکا) جزیره‌ای متعلق به فرانسه، در مدیترانه، نزدیک ساحل غربی ایتالیا، در شمال ساردنی[۱]؛ از دو ولایت اوت ـ کرس[۲] و کُرس جنوبی[۳] تشکیل شده است. ۸,۷۰۰ کیلومتر مربع مساحت و 355,528 نفر جمعیت دارد (۲۰۲۴)، که شامل ۵۰ درصد بومی‌های کرس است. مرکز جزیره، آژاکسیو[۴] است. کرس، جزیره‌ای کوهستانی با پوشش گیاهی مقاوم نظیر چوب‌پنبه[۵] و مورد[۶] است. مهم‌ترین فرآوردۀ آن زیتون و روغن زیتون است. گردشگری منبع اصلی درآمد جزیره به‌شمار می‌رود. زبان‌های رایج آن فرانسوی (زبان رسمی) و کرسی، از لهجه‌های ایتالیایی، است. سالی که کرس استان فرانسه شد، ناپلئون در آژاکسیو زاده شد (۱۷۶۹). این جزیره پایگاه اصلی لژیون خارجی[۷] است. فوکایایی[۸]های یونیا (ایونی[۹]) در حدود ۵۷۰پ‌م آلالیا[۱۰] را بنا کردند و سپس اتروسک‌ها[۱۱]، کارتاژی‌ها، رومی‌ها، واندال ها[۱۲]و اعراب[۱۳] جای آنان را گرفتند. در قرن ۱۴م جنووایی‌ها[۱۴] کرس را اشغال کردند. و در نیمۀ دوم قرن ۱۸، پاسکوآله پائولی[۱۵]، ملی‌گرای کرس، (۱۷۲۵ـ۱۸۰۷)، جنبش استقلال‌طلبانه‌ای را رهبری کرد. جنووا در ۱۷۶۸ کرس را به فرانسه واگذار کرد. در جنگ جهانی دوم مدتی در اشغال ایتالیا بود (۱۹۴۲ـ۱۹۴۳). از ۱۹۶۲ آوارگان الجزایر در آن اسکان یافتند و رفاه نسبی، احساسات ملی‌گرایانه را دامن زد و مردم خواستار استقلال کرس شدند. جبهۀ آزادی‌بخش ملی کرس[۱۶]، که در ۱۹۸۳ غیرقانونی اعلام شد، فعالیت خود را با چند انفجار از سر گرفت. نخست‌وزیر وقت فرانسه در ۲۰ ژوییۀ ۲۰۰۰ طرح خود را برای خودمختاری محدود کرس اعلام کرد تا به ۲۰ سال خشونت در جزیره پایان دهد. کرس در شمال ساردنی واقع شده که با تنگۀ بونیفاسیو[۱۷] از آن جدا شده است. بیشترین طول آن ۱۸۰ کیلومتر و عرض آن ۸۰ کیلومتر است. چندین رود در جزیره جریان دارند که بزرگ‌ترین آن‌ها گولو[۱۸] است. این جزیره آب و هوای متغیری دارد، در زمین‌های پست آن، گرما و در مناطق کوهستانی، سرمای شدید حکمفرماست و مرتفع‌ترین قله‌هایش شش ماه از سال پوشیده از برف‌اند. وضعیت ویژۀ کرس شامل مجلس منطقه‌ای ۶۱ نفری با اختیارات موشکافی در لوایح مجمع ملی فرانسه[۱۹] در مورد جزیره و ارائه طرح اصلاحات است. در ۱۱ نوامبر ۱۹۴۲، پس از پیاده شدن سربازان متفقین در افریقای شمالی هیتلر سربازان آلمانی را به فرانسۀ اِشغال‌نشده فرستاد و از سربازان ایتالیایی خواست کرس را تصرف کنند تا طرح‌های متفقین برای حمله به جزیره و ساحل جنوبی فرانسه به تأخیر افتد. سربازان فرانسوی، کرس را در ۴ اکتبر ۱۹۴۳ آزاد کردند. آنان بخش ایتالیایی پادگان باستیا[۲۰] را تا تخلیۀ نیروها حفظ کردند. فتح کرس به‌دست متفقین، ضربه‌ای اساسی به موقعیت آلمان در ایتالیا وارد کرد.