عبدالمؤمن خان شیبانی
عَبدُالمؤمِنخان شیبانی ( ـ۱۰۰۶ق)
فرمانروای ازبک در ماوراءالنهر، فرزند عبداللهخان دوم شیبانی. بهفرمان پدر به بلخ لشکر کشید، و دینمحمدخان عموزاده شورشی پدرش را شکست داد و پس از اسارت بهقتل رساند. در این هنگام شاهعباس اول صفوی برای جنگ با شیبانیان که در خراسان تاختوتاز میکردند به ناچار با ترکان عثمانی صلح کرد (۹۹۸ق). عبدالمؤمنخان که پیشتر هرات را تسخیر کرده بود، مشهد را پس از چهار ماه محاصره فتح کرد و شماری از اهالی مشهد را بهدم تیغ سپرد. پس از آن نواحی جام، خواف، باخرز را گشود. عبدالمؤمنخان با گماردن حاکمانی، به فرارود رفت و در ۱۰۰۰ق به خراسان بازگشت و سیستان را بر متصرفاتش افزود. شاهعباس برای دفع ازبکها پس از فتنۀ گیلان به خراسان لشکر کشید، اما بهسبب سرما به قزوین بازگشت. عبدالمؤمنخان در ۱۰۰۴ق دوباره به خراسان لشکر برد و اسفراین را شهربندان کرد. شاهعباس در ۱۰۰۶ق پس از مرگ عبداللهخان دوم فرصت را غنیمت شمرد و خراسان را از وجود ازبکان پاک کرد. عبدالمؤمنخان بهسبب بدرفتاری بهدست امرایش کشته شد. عبدالمؤمنخان شعر میسرود. وی را شاعرانی چون بوری بلخی، نثاری بخارایی و نعیمی خوافی ستودهاند.