احمدیه
اَحْمَدیه
(یا: قادیانیه) فرقۀ متأخر شیعی مذهب که نزدیک به یک صد سال پیش به وسیلۀ میرزا غلام احمد قادیانی در هند بنیاد نهاده شد. این فرقه رسماً در ۴ مارس ۱۸۸۹م، که قادیانی خود را مهدی موعود و مسیح و تاراکریشنا خواند، پدید آمد. میرزا غلام احمد در 1839م در روستای قادیان متولد شد که از روستاهای شهر گرداس پورپنجاب (اکنون از توابع هند) است. در قرن 19م، هند تحت سلطۀ بریتانیای کبیر بود و مبلغان مسیحی دسته دسته وارد آن کشور شده و به تبلیغ مسیحیت می‌پرداختند. هندی‌ها که توسط انگلیسی‌ها سرکوب شده بودند، به راه‌اندازی جنبش‌هایی برای احیای آیین هندو مبادرت کردند.
غلام احمد کسی بود که تصمیم گرفت مسلمانان را از رنج سلطۀ بیگانگان نجات دهد و ناجی‌شان شود. او ابتدا به مناظره و مبارزه با تبلیغات مسیحیان و هندوان پرداخت و در همین راستا کتاب "براهین احمدیه" را در 1884م در اثبات اعجاز قرآن و اثبات نبوت پیامبر اسلام (ص) و رد مسیحیت نوشت. در 1886م نیز کتاب دیگری با نام "سرمۀ چشم آریه" را به زبان اردو منتشر کرد. همین مناظره‌ها و کتاب‌ها باعث شهرتش شد. اما پس از آن، افکارش دستخوش تغییر شد و اختلاف‌های زیادی بین قادیانیه و مسلمانان بروز کرد. او در چهل سالگی (1889م) مدعی شد که به وی الهام شده و از طرف خداوند مأمور گردیده که از مردم بیعت بگیرد. در 1891م، کتابی را دربارۀ عیسی (ع) با نام نزول‌المسیح نوشت و در آن ادعا کرد که عیسی (ع) بر صلیب نمرده، بلکه بی‌هوش و پایین آورده شده که پس از بهبودی، از فلسطین گریخته و به هند رفته و پس از 120 سال به مرگ طبیعی درگذشته که قبرش نیز در سرینگر واقع شده است. او اعتقاد داشت که عیسی (ع) بر آسمان نرفته و دیگر بازگشتی نخواهد داشت. او خود را عیسی مسیح و نیز مهدی موعود مسلمانان معرفی می‌کرد و مردم را به سوی خویش فرامی‌خواند. غلام احمد حدود 75 کتاب در تأیید ادعاهایش نوشت و حتی در 1902م اعلام کرد که خداوند او را نبی مرسل (و نه نبی شریعت‌آور) قرار داده است.
غلام احمد در 1908م در 69 سالگی درگذشت. پس از مرگش، شورای احمدیه به اجماع اکثر قادیانی‌ها، حکیم نورالدین بهیروی را جانشین و به خلیفگی برگزیدند. بهیروی در 1914م (در 73 سالگی) از دنیا رفت و پس از فوتش، در فرقۀ احمدیه – که در دعوی پیغمبریِ غلام احمد اختلاف داشتند- اختلاف و انشعاب به وجود آمد و احمدیه دو شعبه شدند.
گروهی متشکل از اکثریت قادیانی‌ها در ۱۹۱۴م، میرزا بشیرالدین محمد احمد، پسر غلام احمد، را با مقام خلیفۀ دوم، پیشوای خود کردند و در عقیده به نبوت، مهدویت و مسیحیت به غلام احمد وفادار ماندند و به جماعت احمدیه موسوم شدند. دستۀ دیگر متشکل از بیشتر سران احمدیه و اقلیتی متأثر از تمدن غرب، با مولوی محمدعلی بیعت کردند و برای نشر تعالیم غلام احمد، در لاهور انجمنی با نام «انجمن اشاعت اسلامی احمدیه» تشکیل دادند و به اعضای انجمن لاهور و مُجَدِّدی معروف شدند. اینان غلام احمد را نبی یا مهدی یا مسیح نمی‌دانستند، بلکه او را مبشّر و مُجَدِّد می‌شمردند. مرکز تبلیغاتِ این انجمنِ فعال در برلین، لندن و جاکارتاست. محمد علی لاهوری نخستین سردبیر مجلۀ "مروری بر ادیان قادیانیه" بود که در سال 1902م در قادیان هند انتشار می‌یافت و در سال 2002م جشن صد سالگی‌اش برگزار شد. او از اروپا مدرک فوق لیسانس گرفته بود. مولانا محمدعلی قرآن را به انگلیسی ترجمه و تفسیر کرد و کتابی تحت عنوان آیین اسلام برمبنای عقاید مجددیه تألیف کرد که به زبان‌های مختلف ترجمه شده است.
در بین مسلمانان، مسیحیان و حتی هندوان، جماعتِ قادیانی‌ها ملحد و مطرود شمرده می‌شوند و دستۀ مجدِدیه مقبولیت دارند. کسانی که به آیین این فرقه درمی‌آیند باید احمدی‌‌زاده باشند یا رسماً ایمان بیاورند. امروزه پیروان این فرقه، اعم از دو گروه، در پنجاب، بمبئی، افغانستان، عربستان، ایران، مصر و دیگر نقاط جهان پراکنده‌اند. به علت غیرقانونی بودن فرقۀ احمدیه، آمار مشخصی از میزان طرفدارانشان در برخی کشورها در دست نیست. گفته می‌شود که حدود 200 هزار نفر از پیروان این فرقه در اندونزی زندگی می‌کنند. برخی شهرهای کشورهای هند، پاکستان و بنگلادش هم تماماً احمدی‌نشین هستند. بسیاری از طرفداران این فرقه نیز به اروپا، امریکا، کانادا و بعضی از کشورهای افریقایی همچون تانزانیا مهاجرت کرده‌اند که رقمی بین 7 تا 10 میلیون نفر می‌شود. پنج اصل اساسی فرقۀ احمدیه عبارت‌اند از: توحید- نماز- روزه- زکات- حج.
فرقۀ احمدیه به چند باور اساسی که باور اکثر قاطع مسلمانان جهان (شیعه و سنی) است، اعتقاد ندارد.
برخی عقاید و احکام مهم پیروان احمدیه:
حکم جهاد مخصوص صدر اسلام بود، چرا که در آن دوران تعداد مسلمانان کم بود و آنان برای حفظ جان خود ناچار بودند با مخالفان خود بجنگند. اما اکنون زمان جهاد با قلم و دعوت است و نه شمشیر. شعار غلام احمد نیز صلح و مسالمت بود و او جهاد با شمشیر را حتی بر ضد دشمنان اسلام هم حرام می‌دانست؛ در نماز جماعت، اقتدا به غیر احمدیه حرام است؛ ازدواج دختر احمدیه با مرد غیر احمدی حرام است، امّا مرد احمدی میتواند دختر غیر احمدیه را به ازدواج خود درآورد؛ نماز بر جنازۀ مسلمان غیر احمدی ممنوع است؛ پیروان احمدیه درصدی از اموال خود را باید به عنوان زکات به رهبر خود بپردازند؛ تقیه حرام است.
پیروان این فرقه، پیامبر اسلام را آخرین پیامبر نمی‌دانند و میرزا غلام احمد را به عنوان منجی بشریت معرفی می‌کنند. نیز ← قادیانی، غلام احمد