اسماعیل دولتشاهی
اسماعیل دولتشاهی (کرمانشاه ۱۳۰۶ - تهران ۱۳۸۲ش)
نویسنده، مترجم، روزنامه‌نگار، مورخ و مدرس ایرانی. به طور تفننی شعر نیز می‌سرود. او از نوادگان امام قلی میرزا عمادالدوله، ششمین پسر محمد علی میرزا دولتشاه فرزند ارشد فتحعلی شاه قاجار بوده است. دولتشاه سالیان طولانی حاکم غرب ایران بوده است.
اسماعیل دولتشاهی تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در زادگاهش به انجام رساند. در ۱۳۲۶ش در رشتۀ حقوق دانشگاه تهران پذیرفته شد، اما پس از یک سال تحصیل، این رشته را ناتمام رها کرد و از ادامه تحصیل انصراف داد. در شهریور ۱۳۲۷ش راهی امریکا شد و در دانشگاه برکلی کالیفرنیا به تحصیل تاریخ مشغول شد. اسماعیل دولتشاهی پس از اخذ دانشنامۀ لیسانس در رشتۀ تاریخ از آن دانشگاه، عازم سوئیس شد و لیسانس تاریخ عمومی را از دانشگاه ادبیات ژنو دریافت کرد. سپس در ۱۳۳۳ش به پاریس رفت و با پیشنهاد موضوع پایان نامۀ دکتری اش با عنوان "اختلاف ایران و انگلیس بر سر هرات" به تحصیل پرداخت و در ۱۳۳۸ش و پس از اخذ مدرک دکتری، به ایران بازگشت. او پس از بازگشت به ایران، مدتی ریاست کتابخانۀ وزارت صنایع و معادن را بر عهده داشت. همچنین، از 1340ش همکاری اش را با دانشسرای عالی تهران (دانشگاه تربیت معلم کنونی) با سمت دانشیاری آغاز کرد و در رشتۀ تاریخ این دانشسرا به تدریس مشغول شد. اسماعیل دولتشاهی در ۱۳۴۵ش به درجۀ استادی رسید. او در ۱۳۵۸ش، مدیر گروه تاریخ دانشسرای عالی و در همان سال، به تقاضای خودش بازنشسته شد. به علت نقش محوری و مهم او در تألیف کتاب های درسی تاریخ، لقب "آموزگار آموزگاران کشور" به او داده شده است.
ترجمۀ برخی از مجلدات اثر ویل دورانت با عنوان تاریخ تمدن از به یادماندنی ترین آثارش است که با علی اصغر بهرام بیگی انجام داده و ترجمۀ تمام آن، توسط جمعی از مترجمان زبردست ایرانی انجام شده است. از دیگر ترجمه‌های اوست: اسلام، اثر دومینیک سوردل؛ انقراض سلسله صفویه، اثر لارنس لکهارت؛ هجوم افغان و زوال دولت صفوی، اثر جونس هنوی؛ زندگی نادرشاه، اثر جونس هنوی؛ محاکمه‌های نهرو، اثر رام گوپال؛ طوفان، اثر ویلیام شکسپیر، ترجمۀ مشترک او و عبدالعلی دستغیب؛ تاریخ فرهنگ چین، اثر فیتز جرالد و چارلز پاتریک؛ مسکو و ریشه‌های فرهنگ روسی، اثر آرتو ویس؛ تعالیم مولوی، اثر هنری وینفیلد؛ تاریخ باستان (از دوران پیش از تاریخ تا مرگ یوستی نیانوس)، اثر چارلز الکساندر رابینسن؛ تاریخ قرون وسطی، اثر برانیت؛ و رمان تاریخی طولانی‌ترین روز، اثر کرنلیوس. اسماعیل دولتشاهی در بهمن ۱۳۸۲ش درگذشت و در بهشت زهرا به خاک سپرده شد.