انوفتالموس
انوفتالموس (Enophthalmos)
یک وضعیت پزشکی، به صورت فرورفتگی کرۀ چشم در داخل حدقه. این وضعیت باعث عوارضی چون اختلال در بینایی میشود. طیف گستردهای از علل و عوامل ژنتیکی و اکتسابی مؤثر در این وضعیت در شش گروه دستهبندی شدهاند: شکستگی، بیماری، افزایش سن، کاهش محتویات، جراحی و بزرگ شدن.
محفظۀ چشم (حدقه یا چشمخانه) دارای کف، سقف و اطراف استخوانی است. گاه در ورزش یا محیط کار، بر اثر تصادف جادهای یا نزاع و زدوخورد این استخوانها میشکند و مثل کاسۀ چینی که پس از شکستن و ترک خوردن، مواد داخل آن فروکش میکند، کرۀ چشم در حدقه فرو میرود. بیماریهایی چون سینوس فک بالا (استخوان کف حدقه) یا تومورهای بدخیم فعال در جاهای دیگر بدن از راههایی چون جریان خون به حدقه آسیب میرسانند و زمینۀ فرورفتگی چشم را فراهم میسازند؛ بالا رفتن سن و کاهش چربیها موجب خالی شدن کاسۀ چشم و فرو رفت کرۀ چشم میشود؛ جراحی دستگاه چشم گاه باعث اختلالاتی چون ناتوانی بافتهای نگهدارندۀ کره چشم میشود؛ بزرگ شدن حدقه بر اثر عوامل ارثی یا علل دیگر و افزایش فضای آن به انوفتالموس میانجامد. تورفتگی چشم با دستگاهی به نام اگزوفتالمومتر[۱] اندازهگیری میشود. این دستگاه انواع مختلف دارد. شرایط بیمار و روش اجرای اگزوفتالمومتری در انتخاب دستگاه مؤثر است. پزشک پس از اندازهگیری فرورفتگی و بررسیهای دیگر، شیوۀ درمانِ با دارو یا جراحی و یا غیر اینها را برمیگزیند. انوفتالموس گاه گودی زیر چشم و اطراف چشم را به همراه دارد. این باعث بر هم خوردن زیبایی و ترکیب صورت میگردد. چنین اختلالاتی برعهدۀ متخصص زیبایی و پوست (یا درماتولوژی[۲]) است تا با تزریق زیرپوستی و دیگر روشها، گودی را ترمیم کند. در بیرونآمدگی چشم (اگزوفتالموس[۳] یا پروپتوسیس[۴])، برعکس انوفتالموس، چشم به سمت بیرون جابجا میشود. علل پیدایش، تشخیص و درمان این بیماری مشابه تورفتگی نیست.
انوفتالمی[۵] به دلیل مختصری تشابه نگارشی و تلفظی گاه با انوفتالموس اشتباه گرفته میشود. در صورتی که اینها دو بیماری متفاوتند. در انوفتالمی (به معنی بیچشمی یا فقدان چشم)، بیمار از هنگام تولد یا در دورانی از زندگی به دلایل ژنتیکی، حادثه، خطای پزشکی یا جراحی فاقد یک یا دو چشم میگردد؛ به طوری که کاسۀ چشم تهی است.