دبی، ادریس
| ادریس دبی Idriss Deby | |
|---|---|
| زادروز |
۱۹۵۲م |
| درگذشت | ۲۰۲۱م |
| ملیت | اهل چاد |
| شغل و تخصص اصلی | نظامی و سیاستمدار |
| سمت | رئیسجمهور موقت چاد (از ۱۹۹۰) و رئیسجمهور قانونی چاد (از ۱۹۹۶) |
| گروه مقاله | تاریخ جهان |
دِبی، اِدْریس (۱۹۵۲-۲۰۲۱م)(Deby, Idriss)
نظامی و سیاستمدار اهل چاد، از ۱۹۹۰ رئیس موقت و از ۱۹۹۶ رئیسجمهور قانونی آن کشور. در مقام بنیادگذار و رهبر جنبش رهاییبخش میهنی با کودتایی نظامی به قدرت رسید، و با پیروزی در نخستین انتخابات دموکراتیک ریاست جمهوری در ژوئیۀ ۱۹۹۶، ریاست جمهوریش اعتبار قانونی یافت. دبی در بخش شرقی چاد بهدنیا آمد و در ۲۰سالگی به ارتش پیوست. بعدها در فرانسه آموزش خلبانی دید. در ۱۹۷۸، به چاد بازگشت و از حسن هابره دربرابر گوکونی، رئیسجمهور وقت، حمایت کرد و به هابره یاری رساند تا در ۱۹۸۲ به قدرت رسد. سپس، به فرماندهی کل نیروهای مسلح رسید و مشاور نظامی هابره در مقام ریاست جمهوری شد، اما در ۱۹۸۹ پس از متهمشدن به طرحریزی کودتایی از کشور گریخت. در ۱۹۹۰، جنبش رهاییبخش میهنی را بنیاد گذاشت و در پایان همان سال از پایگاهی در سودان هابره را سرنگون کرد و خود را رئیس موقت دولت خواند. او وعده داد که سرانجام حکومت غیرنظامیان از نو در چاد برقرار شود. در ۱۹۹۴ با سرهنگ قذافی، رهبر لیبی، پیمان دوستی امضا کرد. در ژوئیۀ ۱۹۹۶، براساس قانون اساسی چندحزبی جدیدی که از الگوی قانون اساسی فرانسه، با قوۀ مجریهای مرکب از رئیسجمهور و نخستوزیر، اقتباس شده بود، به ریاست جمهوری چاد انتخاب شد.
ادریس دبی، ۲۰ آوریل ۲۰۲۱م (۳۱ فروردین ۱۴۰۰ش) در سن ۶۸ سالگی بر اثر جراحات شدید وارده در جریان فرماندهی نیروهای ارتش در خط مقدم نبرد علیه شورشیان شمال این کشور (گروه FACT) درگذشت.