سایه انداز

سایه‌انداز (canopy)

هرگونه گیاه در حال رشد که روی گیاهان زیرین خود سایه اندازد، شکلی از سایه‌انداز (سایه‌بان) گیاهی به‌شمار می‌آید. چنین سایه‌بان‌هایی جزئی مکمل از بوم‌شناسی ناحیۀ مورد بررسی را تشکیل می‌دهند و به‌سبب نقشی که ایفا می‌کنند و تأثیری که بر اجتماع زیستی محلی می‌گذارند مطالعه و بررسی می‌شوند (← زیست‌بوم). سایه‌بان‌های گیاهی جنگل‌های بارانی بزرگ جهان، که میانگین ارتفاع آن‌ها از کف جنگل ممکن است به حدود ۵۰ متر برسد، معروف‌ترین سایبان‌ها به‌شمار می‌روند. این جنگل‌ها احتمالاً سایه‌اندازهای گیاهی درجه دوم و حتی درجۀ سومی دارند که از درختان سایه‌پسند و رستنی‌های کوچک‌تر تشکیل می‌شوند. شکل‌های حیات، چه جانوری و چه گیاهی، که در داخل این گونه لایه‌های سایه‌انداز ساکن‌اند برای هر ناحیۀ مفروضی معیّن و مشخص‌اند، و هر لایه شرایط اقلیمی (یا خُرد اقلیمی) خاص خود را دارد. سامانۀ سایه‌بان‌های جنگلی نقشی پویا در چرخۀ کربن کرۀ زمین ایفا می‌کنند. بنابراین در مدل‌سازی فرآیندهایی چون نورساخت (فتوسنتز)، تبخیر و تعرق، و انتقال انرژی در هر منطقه باید کارکردهای سایه‌بان گیاهی از هر حیث در نظر گرفته شود.

 

---