سومالی
| سومالی | |
|---|---|
| نام فارسی | سومالی |
| نام لاتین | Somalia |
| نظام سیاسی | دولت موقت انتقالی |
| جمعیت | ۹,۳۳۱,۰۰۰ نفر |
| موقعیت | آفریقای شرقی |
| پایتخت | موگادیشو |
| تراکم نسبی (نفر در کیلومتر مربع) | ۱۴.۶ |
| رشد سالانه (درصد) | ۳.۳ |
| شهرهای اصلی | موگادیشو، مارکا، کیسمایو، زیلع، بربره، بوساسو و هرجیسه |
| زبان | سومالیایی |
| گروه‌های قومی | سومالیایی |
| دین | اسلام |
| مساحت (کیلومتر مربع) | ۶۳۷,۶۵۷ |
سومالی (Somalia)
موقعیت. سومالی شرقی‌ترین کشور افریقاست و از شمال به خلیج عدن، از شرق و جنوب به اقیانوس هند، و از غرب به کشورهای کنیا، اتیوپی، و جیبوتی محدود است. این کشور ۶۳۷,۶۵۷ کیلومتر مربع مساحت دارد و پایتخت آن شهر موگادیشو[۱] است.
سیمای طبیعی. کشور سومالی که شاخ افریقا یا شبه‌جزیرۀ سومالی بخش عمدۀ آن را تشکیل می‌دهد، از دو ناحیۀ جغرافیایی متمایز تشکیل شده است: الف. کوهستان شمالی که بخشی از فلات سومالی است و بلندترین نقطۀ کشور، کوه سورود کاد[۲] با ارتفاع ۲,۴۰۷ متر، در آن قرار دارد. اقلیم این ناحیه در مقایسه با دیگر نواحی از اعتدال بیشتری برخوردار است و مهم‌ترین شهرهای آن عبارت‌اند از زیلع[۳]، بربره[۴]، بوساسو[۵]، و هرجیسه[۶]. ب. دشت‌های ساحلی یا بیابان‌های خشک و لم‌یزرعی که در جنوب ناحیۀ بالا جا دارند. این قسمت از دامنه‌های ارتفاعات اتیوپی در غرب آغاز می‌شود، رو به شرق از ارتفاع آن‌ها کاسته می‌شود و به ساحل اقیانوس هند منتهی می‌گردد. این کشور فقط دو رودخانه دارد که شِبِلی[۷] و جوبا[۸] نام دارند و از اتیوپی سرچشمه می‌گیرند. این رودخانه‌ها پس از مشروب‌کردن بخش‌های جنوبی به اقیانوس هند می‌ریزند و نواحی آباد و حاصل‌خیز سومالی ازجمله شهرهای موگادیشو، مارکا[۹]، و کیسمایو[۱۰] نیز در این قسمت قرار دارند. اقلیم سومالی بسیار گرم و نامطبوع است. خط استوا، از حاشیۀ جنوبی آن می‌گذرد و دمای آن را طاقت‌فرسا می‌کند. بارندگی‌های آن غالباً به نواحی جنوبی و کوهستان‌های شمالی محدود است و میانگین سالانۀ آن بین ۵۱ میلی‌متر در شمال و ۴۲۹ میلی‌متر در جنوب متغیّر است.
اقتصاد. کشاورزی سومالی، به کنارۀ رودخانه‌های دوگانۀ این سرزمین منحصر است و سطح زیر کشت آن از یک‌پنجم مساحت کل کشور تجاوز نمی‌کند. ذرت، بادام‌زمینی، موز، و نیشکر از عمده‌ترین محصولات ساحلی رودخانه‌های مزبورند. گله‌داری سنتی در بیش از نیمی از خاک این کشور متداول است و گوسفند و بز و شتر به‌صورت سنتی پرورش داده می‌شوند.
حکومت و سیاست. کشور سومالی پس از کسب استقلال دچار آشفتگی و جنگ‌های داخلی شد و شیرازۀ حکومت آن از هم پاشید. در حال حاضر این کشور به‌صورت یک دولت موقت انتقالی اداره می‌شود و عملاً فقط یک حزب اجازۀ فعالیت سیاسی دارد. جنگ‌های داخلی تاکنون مانع از استقرار یک حکومت ملی و سراسری شده و قانون اساسی این کشور به حالت تعلیق درآمده است؛ سومالی هنوز ارتش ملی ندارد و نواحی مختلف آن تحت سلطۀ گروه‌های قومی و قبیله‌ای قرار دارد.مردم و تاریخ. جمعیت سومالی حدود ۹,۳۳۱,۰۰۰ نفر است (۲۰۱۰) و تراکم نسبی آن به ۱۴.۶ نفر در کیلومتر مربع می‌رسد. روند افزایش جمعیت این کشور ۳.۳ درصد است و ۸۵ درصد از مردم آن سومالیایی هستند و اکثراً از آیین اسلام پیروی می‌کنند. زبان رسمی آنان سومالیایی است و ۷۴.۵ درصد از آنان روستانشین‌اند. سابقۀ نژادی مردم سومالی به ۲۰۰۰ سال پیش باز می‌گردد. عرب‌ها در قرن ۸م ماندگاه‌هایی در کرانه‌های اقیانوس اطلس تأسیس کردند و در قرن ۱۰م به ترویج آیین اسلام پرداختند. پرتغالی‌ها پس از کشف راه دریایی جنوب افریقا با پشتیبانی ارتش اتیوپی شهرهای سومالی را تصرف کردند و ماندگاه‌های جدیدی در کنار آن‌ها بنا نهادند. نواحی شمالی سومالی در ۱۶۹۸ به اطاعت امپراتوری عثمانی درآمد و نواحی جنوبی نیز مطیع سلطان‌نشین زنگبار شد. با احداث کانال سوئز بر اهمیت منطقۀ مزبور افزوده شد و انگلیسی‌ها در ۱۸۸۵ در زیلع و بربره مستقر شدند. ایتالیایی‌ها نیز بخش‌های دیگری از سومالی را تصرف کردند. سومالی انگلیس در ۱۹۶۰ به استقلال رسید، به دنبال آن سومالی ایتالیا نیز به آن پیوست و کشور مستقل سومالی رسماً در ۱۹۶۰ تأسیس شد.