سید رضی، محمد بن حسین (بغداد ۳۵۹ـ ۴۰۶ق)

سیّدِ رضی، محمد بن حسین (بغداد ۳۵۹ـ ۴۰۶ق)

محمد بن حسین سیّدِ رضی
زادروز	بغداد 359ق
درگذشت	406ق
ملیت	عرب
نام‌های دیگر	شریف رضی
شغل و تخصص اصلی	متکلم
شغل و تخصص های دیگر	فقیه و شاعر
فعالیت‌های مهم	تدوین نهج‌البلاغه
آثار	تلخیص البیان عن مجازات القرآن؛ مجازات الآثار النبویه
گروه مقاله	فلسفه، منطق و کلام
خویشاوندان سرشناس	سید مرتضی (برادر)

(یا: شریف رضی) متکلم، فقیه و شاعر عرب. کریم‌الطرفین بود و از هر دو سو نسب به ائمۀ شیعه می‌برد و تبار پدری او به امام موسی کاظم (ع) می‌رسید. شریف رضی برادر کهتر سید مرتضی است و پدرش نقیب طالبیون (سادات)، رئیس دیوان مظالم و امیرالحاج بود و چون از کار کناره گرفت، امیر بهاءالدولۀ دیلمی همۀ مناصب او را به پسرش سپرد. سید رضی مردی کریم و در امور اجتماعی و سیاسی پایبند اخلاق بود؛ اما در شعری از بنی‌عباس انتقاد کرد و خلیفۀ عباسی، او را مجبور به واگذاری منصب معتبر ریاست سادات به برادرش، سید مرتضی، کرد. سید رضی دستاوردهای مهم ادبی نیز داشت و نحو را نزد ابوسعید سیرافی و ابن جنّی آموخت. بزرگ‌ترین اثر او تدوین نهج‌البلاغه است، که نامش را جاودانه کرد. اگرچه برخی منابع سنّی در اصالت این اثر شک کرده‌اند، امّا هیچ دلیلی در دست نیست که شریف رضی گردآورندۀ حقیقی این کتاب نبوده و یا از خود چیزی ساخته و به امام اول شیعیان نسبت داده باشد. درشمار بزرگ‌ترین شاعران روزگار خود بود و اشعرطالبیین (شاعرترین سادات‌ طالبی) خوانده می‌شد. سید رضی، افزون بر دیوان اشعارش، که چاپ شده است، آثاری در کلام، فقه، قرآن و حدیث دارد. از دیگر آثار اوست: تلخیص البیان عن مجازات القرآن؛ مجازات الآثار النبویه، در حدیث؛ حقایق‌التنزیل؛ رسائل؛ الحَسَن من شعر الحسین، منتخب اشعار ابن حجاج.