شارپاک، ژرژ (۱۹۲۴)
شارْپاک، ژُرْژ (۱۹۲۴)(Charpak, Georges)
فیزیک‌دان فرانسوی لهستانی‌تبار که به‌سبب اختراع و ساخت آشکارسازهای ذرات، به‌ویژه اتاقک تناسبی چندسیمی[۱]، جایزۀ نوبل فیزیک ۱۹۹۲ را دریافت کرد. این اتاقک متشکل از آرایه‌ای از سیم‌هاست که هر یک در ولتاژ زیادی نگهداری می‌شود و گذار ذره از اتاقک منجربه تولید سیگنال الکتریکی می‌شود. امروزه فیزیک‌دانانِ ذرات بنیادی[۲] با شتاب‌دهنده‌ها[۳] و میکروسکوپ‌ها اعماق درونی ماده را بررسی می‌کنند. این شتاب‌دهنده‌ها، مانند جرقه‌هایی که در آتش‌بازی دیده می‌شوند، رگبارهایی از ذرات تولید می‌کنند که تعداد دفعات تخلیه‌شدن آن‌ها در هر ثانیه ممکن است به ۱۰۰میلیون بار برسد. این رگبارهای ذره‌ای حاوی اطلاعاتی از کوچک‌ترین اجزای سازندۀ ماده، یعنی ذرات بنیادی، و نیروهایی‌اند که در برهم‌کنش میان آن‌ها برقرار است. برای استخراج این اطلاعات، به آشکارسازهای خاصی نیاز است. هر آشکارساز مناسب باید به‌سرعت واکنش نشان دهد، مسیر ذرات را ردیابی کند، و نتیجۀ مشاهدات را مستقیماً به رایانه بفرستد. اتاقک تناسبی بَس‌سیمی، ابداع شارپاک در ۱۹۶۸، از چنین ویژگی‌هایی برخوردار است. در اتاقک بَس‌سیمی، در فضای محل عبور ذرات، هزاران سیم به‌صورت متقاطع تعبیه شده است. در این سیم‌ها، براثر عبور ذره سیگنال‌هایی الکتریکی تولید می‌شود. رایانه‌ای که به این سیم‌ها متصل است، مسیر هر یک از ذرات را ردیابی می‌کند و آن را روی صفحۀ نمایش نشان می‌دهد. امروزه از شکل‌های متفاوت این نوع آشکارسازها، تقریباً در همۀ آزمایش‌های فیزیک ذرات بنیادی استفاده می‌شود. این آشکارساز در پزشکی و صنعت نیز کاربرد دارد. شارپاک در دابروویکا[۴]ی لهستان زاده شد. در ۱۹۴۶، تبعۀ فرانسه شد. در پاریس درس خواند و در ۱۹۵۴، دانشنامۀ دکتری خود را در رشتۀ فیزیک هسته‌ای تجربی دریافت کرد. از ۱۹۵۹، در سِرن[۵]، آزمایشگاه فیزیک ذرات اروپا، در نزدیکی ژنوِ سوئیس، مشغول کار است.