عیوب انکساری
عیوب انکساری (Refractive Errors)
(یا: ناسازبینی[۱]) ناتوانی چشم در پردازش نور. چهار بیماری چشمی شایع «عیوب انکساری» نامیده شده، در حالیکه در عرف چشمپزشکان این بیماریها به نام آمتروپیا شناخته میشوند. در فارسی غیر از عیوب انکساری، ناسازبینی و بینایی نابهنجار هم برای این عیوب به کار میرود. شامل دوربینی، نزدیکبینی، انحراف چشمی[۲] و پیرچشمی است که در ناتوانی قرنیه و عدسی در شکستن و تمرکز نور مشترکند.
در چشم سالم، نورِ بازتابی از جسم خارجی ابتدا با برخورد به قرنیه کج شده سپس با برخورد به عدسی بیشتر کج گردیده و از آن عبور میکند. در ادامه، روی پردۀ شبکیه متمرکز و تبدل به پیام عصبی شده و به مغز انتقال مییابد. اما در شرایطی که قرنیه و عدسی نتوانند وظیفۀ خود در شکستن و تمرکز نور را انجام دهند، اختلال در مسیر عبور نور پدید میآید و تصویر تار و غیرشفاف تولید میگردد. این ناتوانی و اختلاف به علل و عوامل ژنتیکی، محیطی و افزایش سن بستگی دارد و به صورت بیماریهای نزدیکبینی، دوربینی، پیرچشمی و انحراف چشمی ظاهر میشود. علائم مشترک آنها تاری دید، سردرد و خستگی چشم است. قابل پیشگیری نیستند؛ ولی با تشخیص بههنگام، کنترلپذیر و با روش آسانتر قابل درمانند. با اینهمه، حتی کودکان اگر به موقع درمان نشوند، بینایی آنان با خطر جدی مواجه خواهد شد. متخصص پس از معاینه قرنیه و عدسی با فناوریهایی چون توپوگرافی قرنیه[۳] و بررسی ضخامت، انحنا و دیگر مشکلات قرنیه، انعطافپذیری عدسی از نظر کوژی و گودی و کدری یا شفافیت آن، سپس با در نظر گرفتن سن، شغل، سابقه و دیگر ویژگیهای بیمار، یکی از شیوههای عینک، کاشت لنز داخل چشم[۴] و جراحی را برمیگزیند. گاه جراح با تغییر حالت قرنیه، بیمار را به گونهای درمان میکند که نیاز به عینک هم ندارد. اما جراحی قرنیه به روشهای مختلف چون لیزیک[۵] و پیآرکی[۶] انجام میشود و بستگی به شرایط بیمار دارد. دیابت و ثبات نمرۀ چشم از جمله این شرایط است.
عیوب انکساری و اختلالات قرنیه و عدسی در شکست و تمرکز نور با واحد دیوپتر[۷] سنجیده میشود. دیوپتر نشانگر نمرۀ عینک و لنز هم هست.