غازان خان
غازان‌خان (۶۷۰ـ۷۰۳ق)
از حکمرانان مغول در ایران و هفتمین ایلخان از ایلخانان. پسر ارغون‌خان بود و پس از کشتن بایدوخان، در ۶۹۴ق در تبریز به تخت نشست. نخست، بودایی بود، اما به‌تشویق امیرنوروز و شیخ محمود دینوری دین اسلام را پذیرفت و آن را مذهب رسمی دولت ایلخانی اعلام کرد و نام اسلامیِ محمود را برای خود برگزید. همین امر عده‌ای از امرای مغولی را خوش نیامد و موجب شد تا غازان‌خان ارتباط خود را با خان بزرگ مغول قطع کرد و عده‌ای از شاهزادگان و امرای مغول را به قتل رساند. وی برای حل مشکلات مردم قوانینی وضع کرد که به «یاساهای غازانی» معروف است. غازان‌خان در ۶۹۶ق امیرنوروز را، با توطئۀ صدر جهان زنجانی و به‌اتهام رابطۀ پنهانی با مصر، به‌قتل رسانید. در ۶۹۷ق، بر صدر جهان زنجانی نیز خشم گرفت و او را کشت و وزارت را به سعدالدین محمد آوجی و نیابت را به رشیدالدین فضل‌الله همدانی داد. غازان‌خان نفوذ خود را تا عربستان گسترش داد و در ۶۹۹ق در نزدیکی حِمْص مسلمانان مصر را شکست داد و شام و فلسطین را تصرف کرد، ولی برای سرکوبی مغولان جغتایی به ایران بازگشت. به‌دنبال آن، الملک‌الناصر محمد، پادشاه مصر، از غیبت غازان‌خان استفاده کرد و مجدداً سرزمین‌های ازدست‌رفته را به تصرف خود درآورد و در محل مروج‌الصفر غازان‌خان را به‌سختی شکست داد. در واپسین سال فرمانروایی‌اش، گرفتار توطئۀ امیران و شورش آلافرنک شد که چندان وی را اندوهگین کرد که براثر همان درگذشت. بنای شنب غازان در تبریز از آثار اوست. در احوال غازان‌خان گفته‌اند که حاکمی خردمند و شجاع و باکفایت بود و با وجود کمال شدت و صلابت به ضعیفان محبت می‌کرد. علاوه‌بر این، به ترویج علوم و صنایع علاقه‌مند بود و خود از احوال و تاریخ و اوضاع ممالک اطلاع داشت. گویا، غیر از زبان مغولی، با فارسی و عربی و هندی و کشمیری و چینی و تبتی و فرنگی نیز آشنا بوده است.