فیض محمد کاتب هزاره (غزنین ۱۲۷۹ـ کابل ۱۳۴۹ق)
فیض محمّد کاتِب هَزاره (غزنین ۱۲۷۹ـ کابل ۱۳۴۹ق)
تاریخ‌نگار و منشی افغانستانی. در قندهار، لاهور و کابل به تحصیل علومی چون حکمت، تاریخ، ادبیات عرب، حساب و جبر پرداخت و زبان‌های فارسی، عربی، پشتو، اردو و انگلیسی را نیز فراگرفت. خط را چندان خوش می‌نوشت که در دورۀ امیر عبدالرحمان‌خان و امیر حبیب‌الله‌خان به سِمت منشی حضور برگزیده شد. فیض محمد، به‌رغم پیوندش با دربار شاهی، از جنبش مشروطیت پشتیبانی می‌کرد و به‌همین سبب مدت کوتاهی را در زندان گذراند. پس از آن در پادشاهی امان‌الله‌خان به تدریس پرداخت. کاتب از پرکارترین و برجسته‌ترین تاریخ‌نویسان افغانستان در دورۀ متأخر به‌شمار می‌رود. از آثارش: تحفةالحبیب و سراج‌التواریخ که هر دو کتاب از مهم‌ترین و مفصل‌ترین منابع تاریخ افغانستان از دورۀ احمدشاه درانی تا روزگار مؤلف است؛ فیضی از فیوضات که بخشی از آن را مهدی فرخ در تاریخ سیاسی افغانستان به‌چاپ رسانده است (تهران، ۱۳۱۴ش)؛ تاریخ حکمای متقدمین از هبوط حضرت آدم تا به‌وجود آمدن حضرت عیسی (کابل، ۱۳۰۲ش).