قالی، اسماعیل بن قاسم (ملازگرد ۲۸۸ـ اندلس ۳۵۶ق)

لغوی، نحوی و ادیب عرب. همراه قوم خود از ارزروم به بغداد کوچید (۳۰۳ق) و نزد ابن دُرَید، ابوبکر انباری و دیگر ادیبان تحصیل کرد. در ۳۲۸ق به اندلس، و در ۳۳۰ق به قرطبه رفت و در انتقال سنت شرقی صرف و نحو به غرب عربی نقشی برجسته داشت. تألیفاتی متعدد در دستور زبان، لغت و شعر داشته، که بیشتر آن‌ها محفوظ نمانده است. ازجمله آثارش: قاموس البارع؛ کتاب النوادر؛ شرح قصائد معلقات؛ الاَمالی، معروف‌ترین و مهم‌ترین اثر او که در قرطبه در قواعد املا و انشا نوشت و بسیار رواج یافت. ابن خلدون آن را یکی از ارکان اربعۀ ادبیات عرب خوانده است. این کتاب شامل مسائلی پرشمار دربارۀ لغت و صرف و نحو، و دربارۀ شعر پیش از اسلام، منبعی گرانقدر است.