مریم عذرا
مَریم عَذْرا
مشهور به مریم مقدس، تئوتوکوس (مادر خدا) در یونانی، میریام در عبری و مریم (س) در اسلام.
در عهد جدید. او مادر عیسی به ارادۀ الهی (← بکرزایی) و همسر یوسف نجّار است. کلیسای کاتولیک به آبستنی عصمتآمیز (ولادت بدون گناه ذاتی) و عروج جسمانی او به آسمان باور دارد و او را بهمنزلۀ شفیع، مقدس میدارد. یادروز بشارت او ۱۵ اوت است. بنابه روایات، پدر و مادری سالخورده به نامهای یوآخیم و حنّا داشت. با یوسف پیمان زناشویی بست و با او به بیتلحم رفت. کاتولیکها معتقدند که برادران عیسی، پسران یوسف، از زنی پیش از مریم بودند و مریم تا پایان عمر باکره ماند. پاپ پل ششم در ۱۹۶۴ او را «مادر کلیسا» نامید.
مقام آسمانی مریم. کلیساهای کاتولیک و ارتُدوکس و برخی از کلیساهای انگلیکان مریم عذرا را حلقۀ اتصالی بین زمین و آسمان میدانند. لقب تئوتوکوس (مادر خدا) از ۴۳۱م به او تعلق گرفته است. عقیده بر این است که او چون مادر عیسی است به وی دسترسی دارد و شفاعت مسیحیانی را که به او متوسل شوند نزد وی خواهد کرد. مریم مقدس ضریحهایی در سرتاسر جهان دارد. هزاران کلیسا به نام اوست و مسیحیان بسیاری گفتهاند که مریم بر آنان ظاهر شده است. بهسبب کیفیت فرزندزایی و مقامش به نام «مادر خدا»، کلیسای کاتولیک رومی او را نه پرستش بلکه تکریم میکند. دعای توسل به او تنها برای این است که برای شخص دعا کند، چنانکه هر مسیحی ممکن است از مسیحی دیگر بخواهد که برایش دعا کند.
بشارت و بکرزایی. کلیساهای کاتولیک، انگلیکان و ارتُدوکس او را باکره (عذرا) میدانند و معتقدند که در وقت بشارت، روحالقدس نطفۀ تکوین را در بطن او قرار داد. همۀ مسیحیان تصدیق میکنند که عیسی از مریم باکره بهدنیا آمد، اما دربارۀ معنی لفظ «باکره» و «بکرزایی» با هم اختلاف نظر دارند. گروهی ادعا میکنند که «باکره» در انجیلها به دختری اطلاق میشود که به سن ازدواج رسیده است، نه به دختری که به تعبیر امروزی باکره مانده و آمیزش جنسی نداشته است.
لقاح مطهر. پیروان کلیسای کاتولیک و اعضایی از کلیساهای انگلیکان به لقاح مطهر مریم عذرا اعتقاد دارند و به عبارت دیگر معتقدند که او بدون گناه ذاتی بهدنیا آمد و تا پایان عمر معصوم ماند و بدینسان از هر انسان دیگری متمایز شد. معتقدان به لقاح مطهر ادعا میکنند زنی که عیسی را بهدنیا آورد، و مسیحیان او را پسر خدا میانگارند، نمیتوانست انسانی عادی باشد.
در قرآن. دختر عِمران و مادر عیسی (ع). نام او ۳۴بار در قرآن آمده است. سورۀ ۱۹ قرآن به نام اوست. دربارۀ تولد او و اینکه مادرش حنّا او را پیش از تولد نذر خدمت در معبد بیتالمقدس کرده بود در سورۀ آل عمران توضیحاتی آمده است. خداوند او را برگزیده و بر زنان جهانیان برتری داده است (آل عمران، ۴۳). مریم دختر عمران خود را پاکیزه نگاه داشت، وی از فرمانبران بود و کلمات و کتابهای پروردگارش را تصدیق کرد (تحریم، ۱۲؛ انبیاء، ۹۱). او در نهایت پاکدامنی میزیست و با دمیدهشدن نفخۀ الهی توسط روحالقدس به طرزی معجزهآسا آبستن شد و عیسی (ع) را بهدنیا آورد (نساء، ۱۷۱؛ انبیاء، ۹۱). همانند او عیسی (ع) مایۀ عبرت و آگاهی عالمیان است (انبیاء، ۹۱). مریم یکی از چهار بانوی بزرگ در فرهنگ اسلامی در کنار آسیه، خدیجه و فاطمه (س) است.