هلند
| هلند | |
|---|---|
| نام فارسی | هُلَند |
| نام لاتین | Netherland |
| نظام سیاسی | سلطنتی مشروطه با دو مجلس قانون‌گذاری |
| جمعیت | 16,695,100 نفر |
| موقعیت | اروپای شمال غربی |
| پایتخت | آمستردام |
| تراکم نسبی (نفر در کیلومتر مربع) | 402 |
| رشد سالانه (درصد) | 0.4 |
| شهرهای اصلی | آمستردام، روتردام، لاهه، اوترخت، آرنم و هارلم |
| زبان | هلندی |
| دین | مسیحیت |
| مساحت (کیلومتر مربع) | 41,525 |
| واحد پول | یورو |
هُلَند (Netherland)
موقعیت. کشور پادشاهی هلند در اروپای شمال غربی و در غرب کشور آلمان جا دارد. از غرب و شمال به دریای شمال[۱]، از شرق به آلمان، و از جنوب به بلژیک محدود شده است. مساحت این کشور ۴۱,۵۲۵ کیلومتر مربع و شهر آمستردام پایتخت آن است.
سیمای طبیعی. کشور هلند یکی از هموارترین فروبومان[۲] اروپای شمال غربی است. بیشتر اراضی غربی آن، که از پس‌زدن آب دریا و دیواره‌سازی حاصل شده و در حدود ۴۰ درصد از وسعت کشور را شامل می‌شود، پایین‌تر از سطح دریاهای آزاد است و شبکۀ وسیعی از آبراهه‌ها، رودخانه‌ها، و شاخابه[۳]های بسیار نقاط مختلف آن را به هم مرتبط می‌سازند. نواحی شرقی آن در مقایسه با بخش‌های غربی، مرتفع‌تر است و بلندی تپه‌‌ماهورهای آن، گاه به ۵۰ متر هم می‌رسد. بلندترین نقطۀ هلند که در جنوبی‌ترین ناحیۀ کشور و در مرز مشترک سه کشور آلمان و بلژیک و هلند جای دارد و به والسِربِرگ[۴] معروف است، ۳۲۱ متر ارتفاع دارد و پست‌ترین نقطۀ آن واقع در شمال شرقی شهر روتردام[۵]، در حدود هفت متر پایین‌تر از سطح دریاست. بیشتر زمین‌های هلند به زیر کشت برده شده و بخش اندکی از آن را بیشه‌زارها و خلنجزار[۶]های کوچک فرا گرفته است. سراسر نواحی جنوبی هلند را جلگۀ آبرفتی[۷] و دلتای رودخانه‌های ماس[۸] (موز)، وال[۹]، و راین شمالی (ندر راین)[۱۰] تشکیل داده و بخش وسیعی از جلگۀ مرکزی را دریاچه زوئیدر زه[۱۱] دربر گرفته است که شاخابه یا خلیجی از دریای شمال محسوب می‌شود. رشته جزایر فریزیای غربی[۱۲]، شامل جزایر تکسل[۱۳]، ولیلانت[۱۴]، ترسخلینگ[۱۵]، آملانت[۱۶]، اسخیرمونیکوخ[۱۷]، و روتومروگ[۱۸]، در آب‌های ساحلی دریای شمال جا دارد و مانند دیواره‌ای طبیعی، پهناب[۱۹] وادنزه[۲۰] واقع در مدخل خلیج زوئیدر زه را از دریای شمال جدا کرده است. بندر آیسلمر[۲۱]، خلیج مزبور را از پهناب وادنزه جدا کرده و دریاچۀ زوئیدر زه در جنوب آن پدید آمده است. دریاچۀ مزبور نیز به‌نوبۀ خود به‌وسیلۀ بند دیگری به دو بخش تقسیم می‌شود و دریاچۀ آیسلمر در شمال و دریاچۀ مارکِر[۲۲] در جنوب را تشکیل می‌دهد. رودخانۀ آیسل[۲۳] از شرق به دریاچۀ آیسلمر می‌ریزد و سدّ آمستردام در انتهای جنوب غربی دریاچۀ مارکر جای دارد. کشور هلند از نظر اداری به دوازده استان تقسیم می‌شود و شهرهای مهم آن عبارت‌اند از آمستردام، روتردام، لاهه[۲۴]، اوترخت[۲۵]، آرنم[۲۶]، و هارلم[۲۷]. هلند دارای تابستان‌های نسبتاً خنک و زمستان‌های معمولاً آرام و پرباران است. بادهایی که در فصل بهار از سوی شمال می‌وزند، هوای سرد و آزاردهنده‌ای را به همراه می‌آورند. بارندگی آن سبک و در سراسر سال پراکنده است و ابرهای انبوه و بخار آب، پدیدۀ عادی آن است. میانگین دمای شهر آمستردام در دی‌ماه ۲.۵ درجۀ سانتی‌گراد و در تیرماه ۱۶.۵ درجۀ سانتی‌گراد است و میانگین بارندگی سالانۀ آن به ۸۵۰ میلی‌متر می‌رسد. پوشش گیاهی هلند در مقایسه با جنگل‌های روزگار گذشته بسیار کوچک‌تر شده و اراضی آن‌ها به کشاورزی اختصاص یافته است. جزایر فریزیایی و کرانه‌های پهناب وادنزه، زیستگاه پرندگان مهاجر است و انواع ماهی و سخت‌پوستان[۲۸] و نیز سمورِ آبی گونه‌هایی از حیات وحش آن به‌شمار می‌آیند.
اقتصاد. هلند یکی از ثروتمندترین کشورهای اروپا است. کشتزارهای پهناور آن بسیار پیش‌رفته است و نیروی کار اندکی در آن‌ها مشغول‌اند. حدود ۵/۱ از اراضی هلند به زیر کشت برده شده و در حدود ۳/۲ از آن را چراگاه‌ها و مراتع وسیع تشکیل داده است. استان‌های فریسلاند[۲۹] و نورد هولاند[۳۰]، که در دو سوی دریاچۀ آیسلمر قرار دارند، به دامداری اختصاص یافته و پنیر و کره و فرآورده‌های دامی از محصولات عمدۀ آن است. چغندر قند، سیب‌زمینی، سبزیجات، انواع گل، غلات، و سیب نیز فرآورده‌های کشاورزی آن را تشکیل می‌دهند. حدود ۳۳۵هزار هکتار یا تقریباً یک‌دهم، از مساحت کشور را جنگل فرا گرفته و تولید چوب و الوار آن سالانه به حدود ۱میلیون مترمکعب بالغ می‌شود. تولید گاز طبیعی هلند، که در دهۀ ۱۹۵۰ کشف شده، به ۷۵هزار میلیون متر مکعب می‌رسد و ذخیرۀ نفت خام آن در حدود ۸۸میلیون بشکه است. مقدار قابل توجهی نفت خام از خارج وارد می‌شود و قسمتی از آن پس از تصفیه به خارج صادر می‌شود. در حدود ۵/۱ از نیروی کار هلند در بخش صنعت اشتغال دارند و مواد غذایی، مواد شیمیایی و پتروشیمی، اتومبیل، هواپیماهای سبک، ابزارهای الکتریکی و الکترونیکی، فرآورده‌های صنعتی آن به‌شمار می‌آیند. شش درصد از نیروی الکتریسیته هلند به‌شیوۀ هسته‌ای تولید می‌شود و ۲۴۰میلیون کیلووات ساعت از ۸۹میلیارد کیلووات ساعت انرژی تولیدشده را نیروگاه‌های بادی تأمین می‌کنند.
حکومت و سیاست. نوع حکومت هلند، سلطنتی مشروطه با دو مجلس قانون‌گذاری است و علیاحضرت ملکه بئاتریکس ویلهلمینا آرمگارد[۳۱] پس از مرگ مادر خود در ۱۹۹۶، پادشاهی هلند را برعهده گرفته است. هلند دو نهاد قانون‌گذاری دارد؛ مجلس اول دارای ۵۷ نماینده و مجلس دوم، دارای ۱۵۰ عضو است که مردم آنان را برای دوره‌‌های ۴ساله برمی‌گزینند و رهبر یا نمایندۀ حزب حائز اکثریت در مجلس نیز مسئولیت نخست‌وزیری و تشکیل هیئت دولت را برعهده دارد. این کشور عضو مؤسس اتحادیۀ اروپا است و ۳۱ نماینده در پارلمان اروپا دارد.
مردم و تاریخ. جمعیت هلند ۱۶,۶۹۵,۱۰۰ نفر است (۲۰۱۱) و تراکم نسبی آن به ۴۰۲ نفر در کیلومتر مربع می‌رسد. روند افزایش سالانۀ جمعیت این کشور ۰.۴ درصد است و هلندی‌ها ۹۶ درصد از جمعیت کشور را تشکیل می‌دهند. ۳۴ درصد از مردم آن کاتولیک و ۳۶ درصد از آنان بدون مذهب‌اند و ۸۹ درصدشان شهرنشین‌اند و هلندی زبان رسمی آنان است. میانگین امید به زندگی در هلند ۷۸ سال است و ۹۹ درصد از بزرگسالان آن باسوادند. کشورهای هلند و بلژیک و لوکزامبورگ، که به فروبومان اروپا معروف‌اند، از نظر تاریخی و شرایط جغرافیایی مشترکاتی دارند که اتحاد و یکپارچگی آن‌ها را ایجاب می‌کند. سرزمین اقوام سِلت[۳۲] و ژِرمَن[۳۳]، ساکنان فروبومان اروپا، در قرن ۱پ‌م مورد یورش رومی‌ها قرار گرفت و حدود ۴۵۰ سال در تصرف آنان باقی ماندند. در قرن ۵م، ژرمن‌ها و فرانک‌ها به قدرت رسیدند و فریزیایی[۳۴]های ژرمن‌تبار نواحی ساحلی هلند امروزی را تصرف کردند. پس از مرگ شارلمانی[۳۵] (۷۴۳ـ۸۱۴م) قدرت امپراتوری فرانک‌ها رو به کاهش نهاد و با سقوط کارولنژیان[۳۶] در ۸۸۸م دو کشور فرانسه و آلمان پا به عرصۀ تاریخ گذاردند. فروبومان اروپا از قرن ۱۰م در تابعیت امپراتوری مقدس روم[۳۷] قرار گرفت و در اواخر قرن ۱۴م و آغاز قرن ۱۵م به دوک‌نشین بورگونی[۳۸] پیوست. با ازدواج دختر دوک بورگونی با ماکسیمیلیان[۳۹]، از خاندان هابسبورگِ[۴۰] اتریش (۱۴۷۶م)، فروبومان مزبور به‌عنوان هدیۀ ازدواج به خاندان هابسبورگ منتقل شد. نوۀ آنان، شارل پنجم[۴۱] پادشاه اسپانیا (۱۵۰۰ـ ۱۵۵۸) که نواحی مزبور را به ارث برده بود، فروبومان اروپا را درهم ادغام کرد و آن را نِدِرلانت[۴۲] (زمین پست) نامید که این نام تا به امروز همچنان باقی مانده است. فیلیپ دوم[۴۳] (۱۵۲۷ـ۱۵۹۸)، پادشاه اسپانیا، که کاتولیکی بسیار متعصب بود، پروتستان‌ها را به‌شدت تحت فشار قرار داد و پروتستان‌های ندرلانت در واکنش به سخت‌گیری‌های بی‌رحمانۀ او سر به شورش برداشتند و بخشی از سرزمین خود را از سلطۀ اسپانیا خارج کردند. جنگ اسپانیا و انگلستان و شکست اسپانیا، بر جرأت ندرلانتی‌ها افزود و آنان نواحی مختلف این سرزمین را ادغام و استان‌های متحدۀ هلند را تأسیس کردند و در ۱۵۸۱ نیز رسماً جدایی از اسپانیا و استقلال خود را اعلام داشتند. هلند پس از کسب استقلال رفته‌رفته به قدرت دریایی و اقتصادی بزرگی مبدل شد و مستعمراتی چند در آسیای شرقی و افریقای جنوبی و جزایر هند غربی (وست ایندیز)[۴۴] به‌دست آورد. ناپلئون بناپارت در ۱۷۹۵ جمهوری هلند را برانداخت و پس از شکست و تبعید ناپلئون، کشور سلطنتی هلند، که بلژیک نیز ضمیمۀ آن بود، دوبارۀ تأسیس شد و بلژیک نیز کوتاه‌زمانی بعد خود به کشور مستقلی مبدل شد. هلند در جنگ جهانی اول بی‌طرفی خود را حفظ کرد و در جنگ جهانی دوم به تصرف آلمان نازی درآمد. این کشور در پایان جنگ (۱۹۴۵) بخش اعظم مستعمرات خود، ازجمله اندونزی، را ازدست داد و در ۱۹۹۳ با پنج کشور دیگر اروپایی، اتحادیۀ اروپا را تأسیس کرد.
- ↑ North Sea
- ↑ lowland
- ↑ inlet
- ↑ Vaalserberg
- ↑ Rotterdam
- ↑ heathland
- ↑ alluvial plain
- ↑ Maas
- ↑ Waal
- ↑ Neder Rijn
- ↑ Zuider zee
- ↑ West Frisian Islands
- ↑ Texel
- ↑ Vlieland
- ↑ Terschelling
- ↑ Ameland
- ↑ Schiermonnikoog
- ↑ Rottumeroog
- ↑ broad water
- ↑ Waddenzee
- ↑ Ijsselmeer Dam
- ↑ Marker
- ↑ Ijssel
- ↑ Hague
- ↑ Utrecht
- ↑ Arnhem
- ↑ Haarlem
- ↑ crustaceans
- ↑ Friesland
- ↑ Noord Holland
- ↑ Beatrix Wilhelmina Armgard
- ↑ Celtic People
- ↑ Germanic People
- ↑ Frisians
- ↑ Charlemagne
- ↑ carolingian
- ↑ Holy Roman Empire
- ↑ Burgundy
- ↑ Maximilian
- ↑ Habsburg
- ↑ Charles V
- ↑ Netherland
- ↑ Philip II
- ↑ West Indies