کوچ

کوچ (جانوران)(migration)

کوچ

(یا: مهاجرت) جابه‌جایی جانورانی خاص، به‌خصوص پرندگان و ماهی‌ها، به‌صورت فصلی یا در بخشی از چرخۀ زندگی، به‌منظور تولیدمثل یا تغذیه. روش‌های دقیقی که جانوران برای جهت‌یابی و شناسایی مقصد به‌کار می‌برند، هنوز مشخص نیستند. پرندگان در مقایسه با انسان قدرت بینایی تیزتر و برای تعیین موقعیت‌های زمین حافظۀ دیداری بهتری دارند، اما به‌نظر می‌رسد در پروازهای طولانی، جهت‌یابی با خورشید و ستارگان، و احتمالاً با ترکیبی از «خواندن» میدان مغناطیسی زمین از طریق قطب‌نمای مغناطیسی درونی پرنده صورت می‌گیرد که تودۀ کوچکی از بافت بین چشم و مغز پرندگان است. یاخته‌های مشابهی نیز در خانه‌یابی به زنبور عسل کمک می‌کنند. باکتری‌هایی خاص نیز از این یاخته‌ها برای تعیین جهت مناسب استفاده می‌کنند. لاک‌پشت‌های پشت چرمی از پستی و بلندی کوه‌ها و دره‌‌های زیر آب برای جهت‌یابی کمک می‌گیرند. شگفت‌انگیزتر از همه کوچ پرندگان جوانی است که قبلاً هرگز مسیر را طی نکرده‌اند و افراد بالغ نیز هم‌سفر آن‌ها نیستند. فرض بر این است که این پرندگان احتمالاً نقشه‌ای از آسمانِ مسیر سفرشان را به‌منزلۀ بخشی از کد ژنتیکی خود به ارث می‌برند و هنگامی‌که از الگوی آسمان محل خروج از تخم خود و تناسب آن با نقشه ارثی‌شان آگاهی یافتند، عملکرد نقشه‌خوانی آغاز می‌شود. نظریه‌های مشابهی نیز دربارۀ ماهی‌ها، ازجمله مارماهی و ماهی آزاد، عرضه شده است. در ماهی‌ها، بینایی نقش کمتری دارد، اما جریانات آب و تغییرات ترکیب و درجه حرارت دریا در مکان‌های مشخص نقش مهمی دارند. این تغییرات ماهی آزاد را قادر می‌سازند تا به رودخانۀ خاصی بازگردد که در آن به دنیا آمده است. کوچ در جانوران زمینی، از جمله موش صحرایی و آهو، نیز مشاهده می‌شود.

مهاجرت گونه‌ها. گسترش محدودۀ لانۀ یک گونه طی چندین سال صورت می‌گیرد. مثلاً، گسترش یاکریم، با نام علمی Streptopelia decaocto، از ترکیه به بریتانیا، از ۱۹۲۰ تا ۱۹۵۲ طول کشید. هرگونه سفر که جانور را از محدودۀ طبیعی لانه دور سازد، مهاجرت فردی؛ و هنگامی که جانور به محدودۀ لانه باز نمی‌گردد، مهاجرت حذفی نامیده می‌شود. نمونۀ مهاجرت بازگشتی جابه‌جایی پرندگانی است که در زمستان به جنوب پرواز می‌کنند و در بهار به محدودۀ لانه‌شان باز می‌گردند. بسیاری از انواع نهنگ‌ها مهاجرت‌ بازگشتی دارند. طی مهاجرت دوباره، بازگشت گروه مهاجر را نسل آتی کامل می‌‌کند. مثلاً، انبوه ملخ‌ها مهاجرت می‌کنند، اما سفر در هریک از بخش‌های مسیر را نسل‌های گوناگون ادامه می‌دهند. قدرت لانه‌یابی کبوترها، زنبورها، و دیگر جانداران پدیده‌ای مرتبط با مهاجرت است. فک‌های فیل‌مانند طولانی‌ترین مسیر مهاجرت را در میان پستان‌‌داران می‌پیمایند. آن‌ها حدود ۲۱هزار کیلومتر را هر سال طی دوبار سفر بین جزایر چَنل کالیفرنیا و محل تغذیه‌شان در اقیانوس آرام طی می‌کنند.

 

---