گنبد علویان
| گُنبد عَلَویان | |
|---|---|
| نام فارسی | گُنبد عَلَویان |
| کشور | ایران |
| استان | همدان |
| موقعیت | در نزدیکی میدان امامزاده عبدالله شهر همدان |
| کاربری | مسجد- آرامگاه |
| زمان ساخت | برخی منابع: دورۀ سلجوقی و قرن ۶ق |
گُنبد عَلَویان
واقع در همدان. این بنا گنبدخانه است که در سرداب آن قبری قرار دارد. شخصیت مدفون در آن به‌درستی شناخته نشده است. بعضی وی را میر سیّد علی همدانی، معروف به سیا‌ه‌پوش ( ـ ۷۸۸ق)، دانسته‌اند، که جامی مقام او را در حکمت عرفان ستوده است. بعضی دیگر این مزار را متعلق به دو یا چند نفر از خاندان علویان می‌دانند، ازجمله فخر‌الدین مجدو‌الدوله و علاء‌الدین علوی. احداث این بنا در بعضی منابع، از آثار دورۀ سلجوقی و قرن ۶ق ذکر شده، و دونالد ویلبر[۱] آن را مربوط به ۷۱۵ق دانسته است. سطوح داخلی و خارجی آن طاق‌نماسازی و تزیین شده‌اند. سطوح داخلی دیوارها تزیینات فراوان گچ‌بری با نقوش گیاهی و هندسی، و کتیبه‌های قرآنیِ گچ‌بری‌شده، دارد. محراب گچ‌بری آن از نمونه‌های نادرِ این هنر است. گنبد بنا به‌مرور زمان فروریخت، و در ۱۳۱۷ش برجای آن سقفی از چوب و شیروانی قرار دادند.
- ↑ Donald Newton Willber